12 Haziran 2024
Uzun Yıllardır Çay’ı ve Konukseverliği ile Bilinen Ülkemizde Rize Çayı 2021 yılında Coğrafi İşaret Tescili Almıştır.
Tarih yazarı Murat Bardakçı’ya göre İstanbul’daki bazı dükkânların 19. yy sonlarında az miktarda çay ithal etmeye başlanmasıyla ülkemize gelmiştir. Hacı Mehmed İzzet Efendi’nin “Çay Risalesi” kitabı da1879’da İstanbul’da basılmıştır. Osmanlı Arşivleri’nde daha sonra bulunan ve Osmanlı’da çay tarımına ilişkin ilk arşiv belgesi olarak kabul edilen bu belgede ise, tohumların Japonya’dan getirtildiği yazmaktadır.
Kazan Tatar Türklerinden dil islahatçısı, Abdül’l-Kayyûm Nâsırî, “Fevakihü’l–Cülesâ” adlı eserinde ise; 12. yy’da Kazakistan’da yaşayan Türk şair Hoca Ahmet Yesevi’nin çayı içen ilk Türk olduğu anlatılmaktadır. Nâsırî, Hoca Ahmet Yesevi’nin misafir olduğu Türkmen komşunun evinde içtiği sıcak çayın yorgunluğunu giderdiğini ve “Hastalarınıza bundan içirin ki şifa bulsunlar” diye dua ettiğini de eserinde ayrıca paylaşmıştır.
Rize Kaymakamlığı’nın resmi internet sitesindeki paylaşımda ise; ülkemizin çay ile tanışmasının 1787 tarihinde, Japonya’dan getirilen çay tohumlarının ekilmesiyle başladığı belirtilmektedir. Hatta öncelikle Bursa civarında gerçekleşen ilk ekim çalışmaları iklim şartlarının olumsuzluğu nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandığı ancak 1917 yılında, zamanın Halkalı Ziraat Mektebi Alisi müdür vekili ve botanikçi olan Ali Rıza Erten yapmış olduğu teknik çalışmalar sonucunda 16.02.1924 tarihinde Rize’de çay yetiştirilmesi için meclisten onay alınarak ve günümüz çay üretiminin temellerinin atıldığı belirtilmektedir (http://www.rize.gov.tr/rize-cayi).
Ülkemizin üretim alanlarının çay bitkisine kar yağan tek bölge olma özelliği ve yüksek tepelerin üzerlerinde yer alan çaylıkların kış aylarında kar altında kalmasıyla bakterilerin yaşama imkânı bulmaması sebebiyle tarım ilacı kullanımına dahi gerek kalmamaktadır.
Ancak her nasılsa RİZE ÇAYI 2021 yılında ancak Coğrafi İşaret tescilini alabilmiştir. Tescil belgesinde de belirtildiği üzere, Rize Çayı’nın toplandıktan hemen sonra tesislere götürülerek kısa sürede işlenmesi gerekmektedir. Aksi halde, çay yaprakları özelliklerini yitirebilmektedir.
Reklamlara konu olan ve birçok turistin ülkemizi çay ile tanımladığı ve çay ile misafirperverliğini gösterdiği RİZE ÇAYI 2021 yılından beri tescil ile korunmaktadır. Şu anda da 05.01.2023 tarihli AB tescil başvurusu bulunmakta olan RİZE ÇAYI artık ismiyle ve kültürüyle AB'nde de tanınmaya hazır.
