12 Haziran 2024
2021 yılı EuroSAT verileri ile Dünya'da 200 milyar Euro, Avrupa'da 70 milyar Euro büyüklüğünde bir pazara hâkim olan Coğrafi İşaretli Ürünlerin en çok Singapur ve ABD’de pazarı bulunmaktadır. AB nezdinde de Pazar payının oldukça yüksek olduğu göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizde bulunan coğrafi işaretli ürünlerin bu pazarda yerini alması gerekmektedir.
Bu anlamda ülkemizde Coğrafi İşaretler etkin bir biçimde korunduğunda ve verimli bir pazarlama ağı ile ekonomik neticelerin alınması beklenmektedir.
Yurt dışından örneklerle izah edildiği takdirde (Kaynak FAO,2018);
Satış Fiyatına Göre;
- Tete de Moire Peyniri (İsviçre): %4 iç piyasa, %57 dış piyasa artış elde edilmiştir.
- Penja Karabiberi (Kamerun): %120 artış göstermiştir.
- Taliouine Safranı (Fas): %500 artış görülmüştür.
Üretim Miktarında, Üretici Sayısında Artışa Göre;
- Kona Kahvesi (Amerika) üretimde %250 artış (1995-2015); üretici sayısında %36 artış (1991-2012) görülmüştür.
- Tete de Moine Peyniri (İsviçre) üretim hacminde %300 artış (1986-2014) elde edilmiştir.
Söz konusu ekonomik etkileri ile birlikte; coğrafi işaretli ürünler, değer yaratmakta, istihdam ve üretim alanlarında canlılık yaratmakta ve kırsal nüfusu korumak ve göçü önlemekte, geleneksel bilgi ve kültürel değerleri korumaktadır.
Ancak tüm bu etkilerin görülmesi, aynı zamanda ürünlerin taklit edilmesinin önlenmesi ve denetimlerin gereği gibi yapılarak, tüketicilerin güvenilir ürünlere ulaşabileceği bir ortamda mümkündür. Bu anlamda Avrupa Birliği Komisyonu’nun da yasalaştırdığı bazı önlemler bulunmaktadır. Bunların en başında ise, ürünlerin dijital platformlarda taklidinin önlenmesi ve yanıltıcı bir şekilde alınan alan adları veya markaların önüne geçilmesi bulunmaktadır ( Bkz.13.04.2022 tarihli Avrupa Birliği Komisyonu’nun “Geographical Indication Protection For Craft and Industrial Products and Amending”)
Diğer yandan globalleşen ve dijitalleşen dünyada özellikle gıda ürünlerinin taklitlerinden arındırılması giderek güç hale gelmektedir. Coğrafi işaretli ürünlerin büyük çoğunluğunun tarım veya gıda ürünü olduğu göz önünde bulunduğunda tüketiciler açısından coğrafi işaretli ürün, üreticisi ve ürünlerin kültürel geçmişlerine dair güvenilir bilgiye ulaşmaları çok daha önemli hale gelmektedir. Dolayısıyla, gelişen teknolojiden bu anlamda yararlanmak artık kaçınılmaz hale gelmektedir.
